21 Μαρ Υπάρχει βιώσιμος τουρισμός;
Σήμερα, όλοι μιλούν για βιωσιμότητα και αειφορία. Οι λέξεις αυτές ακούγονται καθημερινά στην τηλεόραση, σε πολιτικές συζητήσεις, στις επιχειρήσεις, στα σχολεία, κοκ. Πόσοι γνωρίζουν όμως τι ακριβώς εννοούμε με τους παραπάνω όρους και πώς γίνεται αυτοί να διαπερνούν όλους τους τομείς και τις δραστηριότητες της ζωής;
Η βιωσιμότητα αναφέρεται στην ικανότητα να παραμένει κάτι ζωντανό, ζωτικό. Από την άλλη, η ετυμολογία της λέξης αειφορία παραπέμπει σε κάτι παντοτινό. Και οι δύο έννοιες θέτουν τα ζητήματα σε βάθος χρόνου, μέλλοντος και όχι παρόντος για αυτό και ταυτίζονται.
Για να μπορέσει κανείς να αντιληφθεί τη λέξη βιώσιμος, καίριο σημείο είναι να κατανοήσει ότι ο κόσμος στηρίζεται σε 4 πυλώνες. Οι πυλώνες αυτοί είναι το περιβάλλον, η κοινωνία, η οικονομία, και ο πολιτισμός. Ουσιαστικά, η παγκόσμια ανάπτυξη διαμορφώνεται με βάση τις σχέσεις αλληλεπίδρασης μεταξύ της φύσης και του ανθρώπου καθώς και την εξέλιξή τους.
Το έγγραφο “Το κοινό μας μέλλον” αναφέρει ότι «η βιώσιμη ανάπτυξη είναι εκείνη που καλύπτει τις ανάγκες του παρόντος χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τις ανάγκες των επόμενων γενεών», (World Commission on Environment and Development, 1987:8). Με μια πιο ελεύθερη ερμηνεία, βιώσιμη ανάπτυξη έχουμε όταν το περιβάλλον, η κοινωνία και η οικονομία «δεν επηρεάζονται» σε βαθμό τέτοιο που να μη μπορούν «εξυπηρετήσουν» τις επόμενες γενιές. Στην πραγματικότητα η διαχείριση των πόρων του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο καθορίζει την πορεία της κοινωνίας και της οικονομίας.
Στις μέρες μας, η κλιματική αλλαγή έχει αποκαλύψει την ανεπάρκεια του ανθρώπου να ανταποκριθεί επάξια στον παραπάνω ρόλο του. Έδαφος, νερό, ενέργεια, απόβλητα έχουν φτάσει στα όρια τους. Και πλέον αναζητούμε λύσεις για βιώσιμη τροφή, βιώσιμες κατασκευές, βιώσιμη μόδα, γενικά για έναν βιώσιμο τρόπο ζωής.
Μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν χώρες που εξαρτώνται οικονομικά από τον τουρισμό είναι η επιδίωξη για βιώσιμο τουρισμό. Μια έκφραση αρκετά διφορούμενη καθώς η τουριστική δραστηριότητα δημιουργεί αναπόφευκτα πιέσεις στους φυσικούς πόρους. Ωστόσο, εκείνο που έχει σημασία είναι να προσδιοριστεί πόση πίεση μπορεί να αντέξει ένας τόπος ή καλύτερα πως μπορεί ο τόπος να διαχειριστεί το σύνολο των πιέσεων.
Είναι αυτονόητο ότι κάθε προορισμός είναι διαφορετικός κι εφόσον υπάρχουν μέρη που έχουν υπερβεί τα όρια, ένας τουρίστας ευαισθητοποιημένος σε θέματα βιωσιμότητας, θα επέλεγε είτε να επισκεφτεί κάποιο άλλο μέρος (πιθανόν όχι τόσο γνωστό) ή το μέρος αυτό αλλά σε περίοδο εκτός εποχής (ή αιχμής). Πέρα όμως από την αρχική του επιλογή, ποιος μπορεί να είναι ο τουρίστας που βοηθά την οικονομία, το περιβάλλον και την κοινωνία;
Για να προσεγγίσουμε την απάντηση, καλό είναι να αναρωτηθούμε τι κάνει ένας τέτοιος τουρίστας όταν επισκέπτεται έναν τόπο. Έτσι, σε επίπεδο:
Μετακίνησης
Προτιμά τα μέσα μεταφοράς που αφήνουν το μικρότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα ή έχουν μικρότερο κόστος ενέργειας.
- Περπατάει ή χρησιμοποιεί ποδήλατο
- Επιλέγει τα μέσα μαζικής μεταφοράς
- Μοιράζεται ταξί, κ.ά.
Εστίασης
- Αποφεύγει τη χρήση πλαστικών μιας χρήσης (π.χ. διαθέτει επαναχρησιμοποιούμενα σκεύη, όπως κούπα καφέ ή παγούρι για νερό).
- Δοκιμάζει την τοπική κουζίνα και επιλέγει τοπικά προϊόντα για τη διατροφή του, στηρίζοντας την ντόπια παραγωγή.
Διαμονής
- Δε ζητά καθημερινή αντικατάσταση σε πετσέτες ούτε και ημερήσιο καθάρισμα δωματίου.
- Εξοικονομεί κατά το δυνατό ενέργεια και νερό (π.χ. στη χρήση φωτισμού, A/C, ντουζ).
- Δανείζεται και μοιράζεται έντυπα (π.χ. επιστρέφει πίσω τους χάρτες).
- Δεν πετάει αλλά παίρνει μαζί του τα αναλώσιμα που περισσεύουν (όπως σαμπουάν ή οδοντόκρεμα), κ.ά.
Αναζήτησης υπηρεσιών και δραστηριοτήτων
- Ψωνίζει από τοπικά καταστήματα ώστε να ενισχύσει την τοπική κοινωνία και οικονομία, κ.ά.
- Απολαμβάνει και σέβεται τη φύση, τον πολιτισμό και τις παραδόσεις.
- Επισκέπτεται μνημεία και μαθαίνει για την ιστορία του τόπου, συμμετέχει σε εκδηλώσεις/φεστιβάλ ή εθελοντικές δράσεις της κοινότητας.
- Μιλάει και γνωρίζεται με ντόπιους επιδιώκοντας να βιώσει την κουλτούρα και να μάθει λέξεις από τη γλώσσα τους.
Γενικά ο τουρίστας που υιοθετεί τις αρχές της βιωσιμότητας, θεωρείται υπεύθυνος:
- πραγματοποιεί συνήθως ταξίδια για περισσότερες μέρες διαμονής
- εμπιστεύεται μικρές επιχειρήσεις
- δεν εκτυπώνει αλλά χρησιμοποιεί εφαρμογές
- δε σταματά να προσπαθεί για λιγότερα απορρίμματα και περισσότερη ανακύκλωση
- προσθέτει διαρκώς στη διατροφή του τρόφιμα φυτικής προέλευσης
- αναζητά και στηρίζει την αγορά του δίκαιου εμπορίου
Στο σημείο αυτό, επισημαίνεται ότι όλα τα παραπάνω αποτελούν ορισμένες μόνο από τις προτεινόμενες πρακτικές και μπορεί να αφορούν τόσο το ταξίδι όσο και την καθημερινή ζωή. Σε καμία περίπτωση δεν προσδιορίζουν επακριβώς και αντικειμενικά την έννοια του τουρίστα που συμβάλλει στη βιωσιμότητα. Κάτι τέτοιο δε θα ήταν εφικτό αφού υπάρχουν διαβαθμίσεις καθώς πρόκειται για εκδηλώσεις συμπεριφοράς και οι εκφάνσεις είναι πολλές και ποικίλες.
Πάντως, βιώσιμος μπορεί να θεωρείται ο τουρισμός όταν ο επισκέπτης επιδιώκει κάθε φορά να αφήσει το ελάχιστο ίχνος στον τόπο που επισκέφτηκε, επιστρέφοντας παράλληλα με το μεγαλύτερο συναισθηματικό αντίκτυπο από τις εμπειρίες που κέρδισε. Αντίστοιχα αφορά επιχειρήσεις, τοπική αυτοδιοίκηση και κατοίκους που επιδιώκουν την υποστήριξη και ανάπτυξη της οικονομίας, μέσα από την δέσμευσή τους για την προστασία του περιβάλλοντος και την εξασφάλιση ίσων ευκαιριών στην κοινωνία.
Χρήσιμα links
No Comments