14 Ιαν Οικολογικό αποτύπωμα
Το οικολογικό αποτύπωμα ή περιβαλλοντικό ίχνος είναι ένα μέτρο εκτίμησης των φυσικών πόρων που απαιτούνται για την υποστήριξη και κάλυψη των αναγκών διαβίωσης. Μπορεί να υπολογιστεί για έναν άνθρωπο, έναν πληθυσμό, μια επιχείρηση ή μια δραστηριότητα. Για παράδειγμα, το οικολογικό αποτύπωμα μιας χώρας αντιστοιχεί στην έκταση παραγωγικής γης (καλλιέργειες, βοσκότοποι, δάση, αλιευτικές περιοχές και δομημένο περιβάλλον) που απαιτείται προκειμένου για την απόδοση αγαθών στον πληθυσμό της και την παράλληλη αφομοίωση των αποβλήτων της. Εμπεριέχει την ποσότητα νερού που θα καταναλωθεί ενώ επίσης εκφράζει εμμέσως και την απελευθέρωση διοξειδίου του άνθρακα στην οποία αντιστοιχεί.
Το αποτύπωμα άνθρακα αποτελεί ένα από τα κυριότερα κλάσματα του συνολικού περιβαλλοντικού ίχνους και χρησιμοποιείται για να προσδιοριστούν οι επιπτώσεις μιας δραστηριότητας, ενός ατόμου ή μιας χώρας στην κλιματική αλλαγή. Το αποτύπωμα άνθρακα σχετίζεται άμεσα με τα πρότυπα και τις συνήθειες ζωής που επικρατούν καθώς η εκπομπή αερίων θερμοκηπίου (που προκαλείται άμεσα ή έμμεσα από μια δραστηριότητα) προκύπτει ως αποτέλεσμα της παραγωγής και κατανάλωσης αγαθών και υπηρεσιών.
Γενικά η έννοια του αποτυπώματος αντανακλά σε μια σύγκριση ανάμεσα στη δυνατότητα της γης να παράγει και την ικανότητα της γης να αναγεννηθεί. Ουσιαστικά το αποτύπωμα μετρά πόση φύση διαθέτουμε (προσφορά) και πόση φύση χρησιμοποιούμε (ζήτηση).
Σε παγκόσμιο επίπεδο, χρησιμοποιούμε περισσότερους πόρους από ό,τι η φύση μπορεί να αναγεννήσει και εκπέμπουμε περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα από ό,τι τα δάση μπορούν να απορροφήσουν. Αυτή η ανισορροπία έχει επηρεάσει καταλυτικά την υγεία του οικοσυστήματος, συμβάλλοντας καθοριστικά στην υπερθέρμανση η οποία θέτει σε διαρκή κίνδυνο την ανθρώπινη ευημερία. Έρευνες δείχνουν ότι χρειαζόμαστε μισό και παραπάνω πλανήτη (1.7) ενώ παρόλο που υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των χωρών, οι συνέπειες επέρχονται για όλο τον κόσμο καθώς αλληλοσυνδέονται και αλληλοεπηρεάζονται. Έτσι, η υπερκατανάλωση σε μια χώρα προκαλεί εξάντληση των αποθεμάτων κάπου αλλού (π.χ. υπεραλίευση στην χώρα παραγωγής) και η υπερβολική χρήση εκτάσεων γης για βόσκηση οδηγεί σε μεγάλες ποσότητες εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, κοκ.
Ο πλανήτης βιώνει πρωτοφανείς αλλαγές και η κύρια οδός για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής είναι οι άμεσες, γρήγορες και μεγάλης κλίμακας μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου με μακροπρόθεσμο στόχο την επίτευξη μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Τα παραπάνω προϋποθέτουν:
- Αύξηση της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και της ενέργειας υψηλής απόδοσης
- Πράσινες μεταφορές
- Βιολογικές καλλιέργειες
- Εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας
Η κλιματική ουδετερότητα (CarbonNeutral ή NetZeroCarbon) είναι μια έκφραση που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση, όπου οι εκπομπές άνθρακα που αναπόφευκτα προκλήθηκαν από κάποια δραστηριότητα, αντισταθμίζονται ή εξισορροπούνται με κάποια άλλη δράση που έχει αντίστοιχα θετικό αντίκτυπο, όπως αειφορική διαχείριση δασών, προστασία βιοποικιλότητας, έρευνα για αναζήτηση λύσεων zerocarbon, κοκ.
Πώς ένα κατάλυμα μπορεί να περιορίσει το αποτύπωμα του; Ενδεικτικά σε επίπεδο:
Κατανάλωσης ενέργειας με σχεδιασμό «πράσινων» κτιρίων για μέγιστη εξοικονόμηση ενέργειας ή με χρήση ηλιακών πάνελ για την παραγωγή ζεστού νερού, κοκ.
Κατανάλωσης νερού με εγκατασταση φωτοκύτταρου για μείωση της ροής νερού (ουσιαστικα περιορίζουν τη ροή ανά λεπτό ενισχύοντας τη δύναμη εκτόξευσης).
Παραγωγής αποβλήτων με εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας (reduce reuse recycle), π.χ.επεξεργασία βρόχινου νερού και χρησιμοποίησή για την άρδευση κήπων, το πλύσιμο τουαλέτας, κ.τ.λ.
Επιλογής προϊόντων και υπηρεσιών με αποκλειστική χρήση βιοαποικοδομήσιμων προϊόντων (φυσικά απορρυπαντικά) για τον καθαρισμό αλλά και με συνεργασίες με ντόπιους παραγωγούς
Μεταφορών με παροχή επιλογών σε εναλλακτικά μέσα μετακίνησης (π.χ. ποδήλατο)
Πως ένας τουρίστας μπορεί να περιορίσει ή να αντισταθμίσει το αποτύπωμά του;
Ένας τουρίστας μπορεί να υπολογίσει το συνολικό αποτύπωμα άνθρακα που θα προκύψει από ένα ταξίδι που πρόκειται να πραγματοποιήσει (https://www.footprintcalculator.org) και στη συνέχεια να αγοράσει μια ισοδύναμη ποσότητα που θα του επιτρέψει να επενδύσει σε ένα έργο (project) μειώνοντας τις εκπομπές κάπου αλλού στον κόσμο. Τα χρήματα από τη συμβολή του, μπορεί επίσης να χρηματοδοτούν δράσεις, όπως προστασία των τροπικών δασών, εκπαίδευση των αγροτών σε πρακτικές βιώσιμης καλλιέργειας, διατήρηση των απειλούμενων ειδών, κοκ. Είναι φανερό ότι τα έργα αντιστάθμισης άνθρακα μπορούν να δημιουργήσουν και ευρύτερα οφέλη για τις τοπικές κοινότητες, όπως η δημιουργία θέσεων απασχόλησης, κ.ά.
Χρήσιμα links
https://www.footprintcalculator.org/food1
https://www.consilium.europa.eu/el/policies/climate-change/
https://www.youtube.com/watch?v=a9yO-K8mwL0
https://www.youtube.com/watch?v=BWw8jfVH0sg
No Comments